Wat is rouwen?

rouwproces ziet er voor iedereen anders uit

Wanneer je een dierbare verliest, zal je zeer waarschijnlijk rouwen. Dit is het proces van het verwerken van dat verlies. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, hoef je niet alleen om overledenen te rouwen. Je kan ook rouwen wanneer een lange relatie is uitgegaan of wanneer je een fijne baan verliest. Het voelt dan alsof je zekerheid wordt weggenomen. Sommige mensen rouwen ook wanneer zij een diagnose hebben gekregen van een ziekte of aandoening.

Het rouwproces is erg persoonlijk en zal er voor niemand hetzelfde uitzien. Dit heeft te maken met de relatie tussen jou en de ander. Het volgt ook geen standaard tijdlijn. Sommige mensen rouwen maanden en zijn daarna “klaar”. Anderen rouwen juist in periodes. Wanneer iemand bijvoorbeeld in de zomer is overleden, zullen zij dan voornamelijk in de zomers rouwen. Weer anderen gaan er op een andere manier mee om.

Hoe werkt het rouwproces?

Tegenwoordig kennen we vrijwel allemaal de zogenoemde “5 stages of grief”. Dit zijn 5 fasen waarin je rouw zou ervaren en verwerken. De term komt van een Zwitsers-Amerikaanse psychiater Elizabeth Kübler-Ross. In 1969 schreef zij over de 5 fasen van rouw in haar boek “On Death and Dying”((Kübler-Ross, E., & Byock, I. (2014). On Death and Dying. Scribner.)). Deze bevindingen deed zij op basis van het observeren van de terminale patiënten die zij verzorgde.

In eerste instantie werd deze theorie alleen gebruikt bij zieke mensen, maar later werd het ook gebruikt voor omgaan met verlies. De theorie van Kübler-Ross is echter niet de enige theorie over rouw. Sommige andere theorieën gebruiken 6 fasen, of slechts 2((Kessler, D. (2019). Finding Meaning: The Sixth Stage of Grief. Scribner.)). Hoewel de 5 fasen van rouw nog veel gebruikt worden, hebben meerdere onderzoeken uitgewezen dat dit model verouderd en inaccuraat is((O’Connor M. F. (2019). Grief: A Brief History of Research on How Body, Mind, and Brain Adapt. Psychosomatic medicine, 81(8), 731–738. https://doi.org/10.1097/PSY.0000000000000717)). Een uitgebreidere versie van het model van Kübler-Ross, maar dan met 7 fasen van rouwen is beter in het uitleggen van het rouwproces.

Fase 1: Schok en ontkenning

Tijdens de eerste fase ervaar je gevoelens van schok. Het lijkt alsof het je niet raakt, maar tegelijkertijd voelt het alsof het niet echt is. Je ontkent het recente verlies, al is het alleen naar jezelf.

Fase 2: Pijn en schuld

Het verlies doet je heel veel pijn en je hebt er veel last van. Tegelijkertijd voel je schuld omdat je bang bent dat je anderen tot last bent. Soms vind je het ook vervelend dat mensen je nu wat meer moeten steunen in deze periode. Je wil ze niet belasten.

Fase 3: Boosheid en onderhandelen

Je bent kwaad. Kwaad op jezelf dat je nog zo’n last hebt van het verlies, maar soms ook kwaad op de persoon die je heeft verlaten. Sommige mensen keren hierbij tot religie in een poging om te onderhandelen. Ze zoeken iets om van hun negatieve gevoelens af te komen.

Fase 4: Depressie

Tijdens deze periode isoleer je jezelf meer en heb je meer last van eenzaamheid of depressieve klachten. In deze periode neem je vaak ook meer tijd om te reflecteren op het verlies.

Fase 5: De goede richting op

Tijdens deze fase lijkt het alsof de meeste gevoelens van verdriet en boosheid flink zijn verminderd. Ook lijkt het alsof je je steeds beter gaat voelen.

Fase 6: Reconstructie

Dit is de fase waarin je langzaam je leven weer aan het (her)opbouwen bent. Je maakt voortgang en bent bezig met het zetten van nieuwe stappen.

Fase 7: Acceptatie en hoop

Dit is de laatste fase (volgens dit model). Hierbij heb je het idee het verlies volledig geaccepteerd te kunnen hebben en kijk je met hoop tegen de toekomst aan. Je weet dat het niet altijd even makkelijk zal zijn, maar je hebt de middelen en motivatie om door te gaan.

Niet iedereen zal deze 7 fasen in een lineaire vorm doorlopen. Sommige mensen vallen terug of beginnen halverwege. Dat hoort allemaal bij het rouwproces en het is verschillend voor iedereen.

Hoe ga je om met het rouwproces?

vaak helpt het om er met iemand over te praten

Het kan erg lastig zijn om met rouwen om te gaan. Daarom is het goed om een aantal tips te hebben die je hierbij kunnen helpen((M. (2022, 16 maart). Coping with Grief and Loss. HelpGuide.Org. Geraadpleegd op 4 april 2022, van https://www.helpguide.org/articles/grief/coping-with-grief-and-loss.htm)). Opnieuw is het ook belangrijk om te weten dat het rouwproces niet in één keer over is. Soms heb je nog een terugval en dat is helemaal okay. Zolang je dat van jezelf accepteerd, kan je langzaam doorgroeien.

  • Laat je gevoelens er zijn. Onderdruk ze juist niet.
  • Uit je gevoelens op een manier dat voor jou het beste werkt. Soms helpt het om creatief te zijn.
  • Probeer je hobbies en interesses te onderhouden. Deze kunnen je helpen bij het verwerken.
  • Vertel jezelf niet hoe je je “moet” voelen, en laat anderen dat ook niet doen. Je hebt geen controle over hoe je gevoelens zich uiten, dus je kan ze het beste accepteren.
  • Blijf voor je fysieke gezondheid zorgen. Eet gezond en voldoende en probeer dagelijks een klein beetje aan verzorging te doen. Het is ook okay als het een dag niet lukt, zolang je het maar blijft proberen.
  • Stel een plan op voor als je een keer een terugval hebt, of een trigger meemaakt. Wat doe je in zo’n situatie?

Soms helpt het ook om een professional in te schakelen bij langdurige rouw. Je kan hierbij ook in therapie gaan. Dat kan je helpen bij het verwerken van het verlies en het vinden van manieren om ermee om te gaan.