Wat is bipolaire stoornis en wat zijn de kenmerken ervan?

Wat is bipolaire stoornis?

Bipolaire stoornis is een mentale aandoening waarbij je periodes hebt waarin je je overdreven goed voelt (manische episodes) en periodes waarin je je juist heel slecht voelt (depressieve episodes). Deze periodes verschillen van duur en kunnen van een paar uur tot een paar maanden duren. Volgens het Trimbos Instituut heeft 1,9% van de Nederlanders last van bipolaire stoornis((Trimbos-instituut. (2021, 29 januari). Psychologische interventie vermindert terugval bij bipolaire stoornis. Geraadpleegd op 13 april 2022, van https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/psychologische-interventie-vermindert-terugval-bij-bipolaire-stoornis)). Dit ligt 0,3% hoger dan het internationale gemiddelde. Er zijn drie verschillende vormen van bipolaire stoornis((Bipolar Disorder. (z.d.). National Institute of Mental Health (NIMH). Geraadpleegd op 13 april 2022, van https://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder)). Dit zijn:

• Bipolaire I Stoornis. Hierbij heb je manische episodes die minimaal 7 dagen lang zijn, of zo heftig dat een ziekenhuisopname nodig is. Mensen die last hebben van deze variant, ervaren ook depressieve episodes. Deze duren gemiddeld 2 weken.
• Bipolaire II Stoornis. Deze variant lijkt op stoornis I, maar met minder heftige symptomen. Zo ervaren mensen met deze variant hypomanische episodes. Deze zijn over het algemeen zwakker dan manische episodes. Uit onderzoek is gebleken dat deze variant mogelijk meer voorkomt bij vrouwen dan bij mannen((Naguy A. (2017). Bipolar in Women: Any Gender-based Difference?. Indian journal of psychological medicine, 39(3), 381–382. https://doi.org/10.4103/0253-7176.207345)).
• Cyclothymische stoornis. Hierbij ervaren mensen zowel manische als depressieve episodes in periodes van ongeveer 2 jaar. De symptomen zijn echter onvoldoende om gediagnostiseerd te worden met bipolaire II stoornis.

In sommige gevallen komt het voor dat iemand kenmerken van een bipolaire stoornis vertoont die niet helemaal overeenkomen met de bovenstaande termen. In dat geval krijgt deze persoon de diagnose “andere gespecificeerde en niet-gespecificeerde bipolaire en gerelateerde stoornissen”.

Waaraan wordt bipolaire stoornis gekenmerkt?

Zoals we hierboven al beschreven, heb je bij een bipolaire stoornis vaak last van zowel depressieve als manische episodes. Dit is echter niet altijd duidelijk te herkennen, waardoor er een aantal kenmerken zijn waar je op kan letten.

Kenmerken van een manische episode:

• Minder trek of honger hebben
• Erg prikkelbaar zijn
• Een “high” gevoel hebben
• Minder behoefte hebben aan slaap
• Snel praten over verschillende onderwerpen
• Niet alleen veel ondernemen, maar ook het idee hebben meerdere dingen tegelijk kunnen doen
• Meer risico’s nemen, zoals het plotseling ontslag nemen bij een baan
• Het idee hebben dat ze de wereld aan kunnen

Kenmerken van een depressieve episode:

• Zich erg moedeloos of verdrietig voelen
• Jezelf traag vinden voelen
• Moeite hebben met slapen, overdag vermoeid voelen, of juist lang doorslapen
• Meer trek hebben en soms ook aankomen in gewicht
• Moeite hebben met concentreren
• Moeite hebben met beslissingen maken
• Weinig interesse hebben in zowel hobby’s als andere activiteiten
• Zich hopeloos en waardeloos voelen

Wat zijn de oorzaken?

Net als veel andere mentale aandoeningen en stoornissen is er geen duidelijke oorzaak van bipolaire stoornis. Wel kan het erfelijk zijn. Wanneer één van je ouders de stoornis heeft, heb je zo’n 10 tot 15% kans om het over te nemen((Hersenstichting. (2022a, januari 28). Wat is een Bipolaire stoornis? – hersenaandoening. Geraadpleegd op 13 april 2022, van https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/bipolaire-stoornis/)).

Een bui kan uitgelokt worden door een bepaalde ervaring of gebeurtenis. Een gebrek aan slaap kan bijvoorbeeld al een reactie uitlokken, maar ook het overlijden en rouwen van een dierbare. Ook positieve ervaringen kunnen leiden tot een reactie, zoals de geboorte van je kind.

Hoe ga je om met bipolaire stoornis?

Omdat bipolaire stoornis als een chronische wordt gezien, is hier nog geen permanente oplossing voor. Afhankelijk van de episode waarin je je bevindt, zijn er verschillende hulpmiddelen die je kunnen helpen. Wanneer je hier last van hebt, kan je zowel gebruik maken van professionele hulp als zelfstandige hulp. Zo vind je ook wat voor jou het beste werkt.

1. Medicatie

Bepaalde medicatie kunnen de kenmerken van een episode verminderen. Zo wordt een antipsychoticum bijvoorbeeld ingezet voor manische episodes((Geddes, J. R., & Miklowitz, D. J. (2013). Treatment of bipolar disorder. Lancet (London, England), 381(9878), 1672–1682. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(13)60857-0)). Voor de behandeling van depressieve episodes zijn onderzoekers er nog niet helemaal over uit wat het beste werkt. Toch lijkt lithium hierbij goed te werken (5).

2. Therapie

Een behandeling bij een therapeut of gespecialiseerde psycholoog kan je ook helpen om beter om te gaan met de kenmerken van je stoornis. Hier wordt onder andere gebruikt gemaakt van cognitieve gedragstherapie (CBT). Bij deze behandeling kijk je niet alleen naar je eigen gedragingen, maar probeer je deze op een positieve manier aan te passen.

3. Supplementen

Uit recent onderzoek is gebleken dat het gebruik van omega-3 vetzuren mogelijk kan helpen bij de symptomen van Bipolaire I stoornis((Shakeri, J., Khanegi, M., Golshani, S., Farnia, V., Tatari, F., Alikhani, M., Nooripour, R., & Ghezelbash, M. S. (2016). Effects of Omega-3 Supplement in the Treatment of Patients with Bipolar I Disorder. International journal of preventive medicine, 7, 77. https://doi.org/10.4103/2008-7802.182734)). Ook zou Rhodiola rosea mogelijk helpen bij de depressieve klachten van de stoornis, blijkt uit ander onderzoek((Qureshi, N. A., & Al-Bedah, A. M. (2013). Mood disorders and complementary and alternative medicine: a literature review. Neuropsychiatric disease and treatment, 9, 639–658. https://doi.org/10.2147/NDT.S43419)).

4. Een steungroep

Sommige psychologische instellingen bieden de optie voor een steungroep. Soms kan je deze ook online vinden. Dit is een groep van mensen met dezelfde stoornis, of ervaring met dezelfde stoornis. Onderling kan je ervaringen uitwisselen, maar ook tips en steun bieden aan elkaar.

5. Zelfcompassie

Ten slotte is het ook belangrijk om zelfcompassie te beoefenen. Je hebt nu eenmaal deze stoornis waar je helaas niks aan kan doen. Het beste wat je daarom kan doen is om dit deel van jezelf te accepteren en te letten op wat werkt voor je. Door te weten waar je goed op reageert en waar niet, kan je je dagelijkse leven al een stuk makkelijker maken.