Wat is de functie van vitamine A in voeding?

Wanneer je een gebalanceerd dieet volgt, kan je vrijwel alle vitamines uit je voeding halen. Zo ook vitamine A in voeding. Deze vitamine komt in verschillende vormen voor en heeft ook goede effecten op je lichaam. Maar wat is nu precies de functie van vitamine A? En welke voeding is daar het beste voor?

In dit artikel kijken we naar wat vitamine A is, wat de functie is ervan en wat vitamine A in voeding doet.

De inhoud van dit artikel is gebaseerd op wetenschappelijke publicaties en is geschreven in samenwerking met medische specialisten / voedingsdeskundigen.

Wat is vitamine A?

vitamine A in voeding komt voor in zowel dierlijke als plantaardige producten

Vitamine A is eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende vetoplosbare retinoïden die bij elkaar één vitamine vormen. Retinoïden zijn bio-organische verbindingen die overal voorkomen in je lichaam. Vitamine A bestaat voornamelijk uit retinol (waaronder retinolzuur) en retinyl esters((Blaner WS. Vitamin A and Provitamin A Carotenoids. In: Marriott BP, Birt DF, Stallings VA, Yates AA, eds. Present Knowledge in Nutrition. 11th ed. Cambridge, Massachusetts: Wiley-Blackwell; 2020:73-91)). Vitamine A draagt bij tot een normale cel differentiatie* en bij het onderhouden van het hart, de ogen, de longen en andere organen((Ross A. Vitamin A. In: Ross AC, Caballero B, Cousins RJ, Tucker KL, Ziegler TR, eds. Modern Nutrition in Health and Disease. 11th ed. Baltimore, MD: Lippincott Williams & Wilkins; 2014:260-77.)).

Het menselijk dieet bestaat uit twee vormen van vitamine A: de voorgevormde vitamine A (retinol en retinyl esters) en provitamine A carotenoïden((Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Vitamin C, Vitamin E, Selenium, and Carotenoidsexternal link disclaimer. Washington, DC: National Academy Press; 2000)). De voorgevormde vitamine A variant kan je vinden in dierlijke producten, zoals eieren, kaas, vis en orgaanvlees. De provitamine A carotenoïden zijn juist pigmenten uit planten die je lichaam omzet in vitamine A. Dit proces vindt plaats in je darmen.

De Nederlandse Gezondheidsraad geeft als advies om dagelijks 800 microgram vitamine A binnen te krijgen voor mannen en 680 microgram voor vrouwen.

Wat is de functie van vitamine A in voeding?

vitamine A is goed voor je gezichtsvermogen

Er zijn dus twee manieren waarop je vitamine A uit je voeding kan halen. Beiden hebben ze vrijwel dezelfde functies, maar je neemt de één beter op dan de ander. Je lichaam is namelijk in staat om retinol voor wel 75 tot 100% op te nemen, terwijl je slechts 10 tot 30% betacaroteen kan opnemen((Reboul E. (2013). Absorption of vitamin A and carotenoids by the enterocyte: focus on transport proteins. Nutrients, 5(9), 3563–3581. https://doi.org/10.3390/nu5093563)). Wel neem je meer betacaroteen op wanneer je je voeding verhit((Tanumihardjo, S. A., Russell, R. M., Stephensen, C. B., Gannon, B. M., Craft, N. E., Haskell, M. J., Lietz, G., Schulze, K., & Raiten, D. J. (2016). Biomarkers of Nutrition for Development (BOND)-Vitamin A Review. The Journal of nutrition, 146(9), 1816S–48S. https://doi.org/10.3945/jn.115.229708)).

Vitamine A in voeding heeft verschillende functies. Welke dat zijn, lees je hier:

1. Vitamine A in voeding helpt het immuunsysteem*

Vitamine A ondersteunt de afweer van het lichaam* dankzij verschillende eigenschappen van de vitamine. Zo ondersteunt het de productie van witte bloedcellen die je lichaam weer helpen te verdedigen. Daarnaast is vitamine A goed voor de slijmvliezen*, welke schadelijke stoffen buiten het lichaam houden. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat je, bij een vitamine A tekort, meer vatbaar kan zijn voor ziekten en infecties((Sommer, A., Katz, J., & Tarwotjo, I. (1984). Increased risk of respiratory disease and diarrhea in children with preexisting mild vitamin A deficiency. The American journal of clinical nutrition, 40(5), 1090–1095. https://doi.org/10.1093/ajcn/40.5.1090)).

2. Het helpt om normaal te kunnen zien*

We kennen allemaal wel de uitspraak dat je van wortels eten beter kan zien. Hoewel dit een fabeltje is, draagt vitamine A wel degelijk bij aan een normaal gezichtsvermogen*. Zo kan het binnenkrijgen van voldoende vitamine A bijdragen aan een lagere afname van het zicht naarmate je ouder wordt((Wu, J., Cho, E., Willett, W. C., Sastry, S. M., & Schaumberg, D. A. (2015). Intakes of Lutein, Zeaxanthin, and Other Carotenoids and Age-Related Macular Degeneration During 2 Decades of Prospective Follow-up. JAMA ophthalmology, 133(12), 1415–1424. https://doi.org/10.1001/jamaophthalmol.2015.3590)).

3. Het is gunstig voor de ijzeropname

Vitamine A in voeding is gunstig voor de ijzerstofwisseling* van je lichaam. Zo is uit onderzoek gebleken dat vitamine A een rol speelt bij de ijzermetabolisme van de lever((Staab, D. B., Hodges, R. E., Metcalf, W. K., & Smith, J. L. (1984). Relationship between vitamin A and iron in the liver. The Journal of nutrition, 114(5), 840–844. https://doi.org/10.1093/jn/114.5.840)). Daarnaast blijkt uit ditzelfde onderzoek dat een vitamine A tekort vaak samengaat met bloedarmoede en een laag ijzergehalte in de lever.

Vitamine A in voeding: Welke producten bevatten het meest?

Natuurlijk is het wel handig om te weten welke voedingsmiddelen het meeste vitamine A bevatten. Daarom hebben wij een lijst gemaakt met vitamine A in voeding. Zo kan je direct zien welke producten erg gunstig zijn om te eten. Deze gegevens zijn gebaseerd op de informatie van FoodData Central van de Amerikaanse Afdeling van Landbouw.